Alles weten over atopisch eczeem bij kinderen

eczéma atopique

Het lijkt wel een heuse epidemie… Van zodra je het over atopische dermatitis hebt (beter bekend als atopisch eczeem), merk je tot je verrassing dat heel veel ouders ermee te maken hebben. In de geïndustrialiseerde landen ontwikkelen naar schatting 10 tot 20 % van de kinderen in de loop van hun leven symptomen van atopische dermatitis¹.

De moderne voeding, het milieu, vervuiling? Over de oorzaken is veel discussie, maar feit is dat het aantal kinderen met atopisch eczeem gestaag toeneemt. Deze chronische huidaandoening, die een impact op het dagelijkse gezinsleven heeft, verdwijnt meestal op volwassen leeftijd (maar niet altijd…). Om ze goed te verzorgen, moet je in de eerste plaats weten wat ze precies inhoudt. Wat speelt er zich af in de huid van je kind?

Hoe weet ik of mijn kind atopische eczeem heeft?

Heeft je kind een zeer droge huid ("xerose" in medische taal), vaak uitslag (kleine droge plekjes die afschilferen) op de wangen of de armen, met soms opstoten van rode plaques? Krabt het zich, ligt het te draaien en te keren door het ongemak, huilt het vaak, geraakt het moeilijk in slaap? Dan is het mogelijk dat het atopische dermatitis (of atopisch eczeem) heeft en raadpleeg je best een arts, die een aangepaste behandeling zal voorschrijven.

Alarmsignalen

Krabben als gevolg van de jeuk is één van de eerste symptomen van atopisch eczeem.
Deze huidziekte verschijnt meestal bij baby’s rond de leeftijd van 3 maanden. De rode eczeemplaques bevinden zich in eerste instantie op de wangen in het algemeen, op de armen en de benen, de hoofdhuid en de billetjes.
Wanneer ze wat ouder worden, na 12 maanden, verplaatsen ze zich vaak naar de huidplooien (hals, achterkant knieën, holte van de elleboog, achter de oren), rond de mond en op de handen.

1. De eczeemopstoot

Er verschijnen plaques op de huid die eerst roze zijn maar dan steeds roder en korreliger worden.

Die huidontsteking veroorzaakt intense jeuk. Als je kind zich krabt, dan verergert de ontsteking, wat de jeuk nog doet toenemen en kan leiden tot superinfectie van de plaques.

De plaques gaan vocht afscheiden en u ziet dat er zich met vocht gevulde blaasjes en korstjes gaan vormen. De huidzone kan zelfs gezwollen zijn (oedeem). In dit stadium is het gevaar voor superinfectie door bacteriën (staphylococcus aureus) maximaal. Net zoals de drang om te krabben… Dat krabben veroorzaakt kleine wondjes, die de situatie nog erger maken.

2. De rustfase

Dankzij ontstekingswerende behandelingen (dermocorticoïden) gaat de toestand van de huid verbeteren, de plaques verdwijnen, maar de huid blijft wel droog.

Het jeukgevoel blijft aanwezig, ook zonder eczeemplaques, want er blijft een micro-ontsteking aanwezig op de huid. Daarom moet men de huid DAGELIJKS blijven hydrateren met emollientia.

Enkele weken later doet zich een nieuwe opstoot voor, zonder dat daar persé een aanleiding voor is. De fasen van crisis en remissie blijven elkaar opvolgen… Maar dank zij een goede hydratatie van de huid kan de tijd tussen de opstoten worden verlengd.

Als de huid echt jeukt…

Atopische dermatitis (of atopisch eczeem) heeft een zeer grote impact op de levenskwaliteit door het ongemak veroorzaakt door de jeuk. Bij zeer hevige jeuk spreken de artsen van ondraaglijke pruritus. Wees dus niet verwonderd als je kind geïrriteerd of humeurig is, als het echt slecht slaapt of op school moeite heeft om zich te concentreren. Je kind zit gewoon letterlijk slecht in zijn vel! Niet evident om de neiging tot krabben bij een kind onder controle te houden… Maar krabben onderhoudt de vicieuze cirkel van ontsteking en superinfectie. Er bestaan echter oplossingen om je kind te helpen en de jeuk te verlichten.

De huid is heel droog, ze heeft zowel vocht als vetten tekort

> Ze moet dus worden gevoed met complete hydraterende verzorgingsproducten

De huid kan haar barrièrefunctie niet goed vervullen, de hoornlaag is zeer doordringbaar

> Ze moet dus worden beschermd tegen micro-trauma’s die nog meer schade aanrichten, zoals te agressieve hygiëneproducten of voortdurend krabben

De huid laat allergenen door (externe factoren zoals stof, mijten …) en raakt geleidelijk aan gesensibiliseerd, wat een ongerechtvaardigde en overmatige reactie van het immuunsysteem veroorzaakt

> Het is onmogelijk om alle allergenen thuis en elders te elimineren, maar de verergerende factoren kunnen onder controle worden gehouden.

Het organisme verdedigt zich tegen deze pseudo-agressie en brengt een huidontsteking op gang ; dat is de eczeemopstoot

> In dit stadium zijn dermocorticoïden volkomen gerechtvaardigd om hun ontstekingswerende werking

De oorzaken: waar komt atopische dermatitis vandaan?

Een genetisch profiel, maar dat is niet alles…

De verklaring is in eerste instantie te zoeken in een gunstig genetisch terrein, het zogenaamde atopisch terrein. Families met een aanleg voor atopie zijn bijzonder gevoelig voor allergenen uit de omgeving. "Het risico voor een kind bedraagt 30% als één ouder atopisch was of is en 70% als beide ouders de aandoening hebben²".

De rol van de omgeving op eczeem

Het familiaal terrein is dus doorslaggevend, maar het volstaat niet als verklaring voor de explosie van het aantal gevallen de laatste 40 jaar. Sommigen vermelden ook de overdreven hygiëne in de huidige maatschappij, vooral in de steden, waardoor kinderen niet vroegtijdig in contact komen met allergenen: doordat hun immuunsysteem niet goed wordt gestimuleerd, raakt het verstoord. En dan zijn er ook nog factoren als teveel water op de huid, te sterk geïsoleerde en slecht verluchte woningen (huismijten), blootstelling aan tabaksrook en aan stedelijke vervuiling …

Is het een besmettelijke ziekte?

NEEN: je kunt eczeem zien, maar niet overkrijgen, een belangrijk feit om uit te leggen aan je kind, zijn vriendjes en hun ouders…

Moet je bang zijn voor complicaties?

NEEN: op voorwaarde dat je eczeemopstoten goed behandelt en de huid dagelijks hydrateert. Het belangrijkste risico is superinfectie.

Moet je een allergologische analyse laten doen?

NEEN: niet systematisch, een immuno-allergologische analyse is van geen enkel nut bij eczeemopstoten, behalve indien goed nageleefde lokale behandelingen falen en in geval van groeiachterstand. Sommige artsen adviseren het om andere latente atopische pathologieën op te sporen, zoals astma of in zeldzamere gevallen voedingsallergieën.

Is atopisch eczeem een ernstige ziekte?

NEEN: maar wel lastig om mee te leven. Er zijn 3 graden van atopische dermatitis omschreven: licht, matig en ernstig, in functie van de intensiteit, het type symptomen en de impact op de levenskwaliteit. Volgens specialisten³ is de levenskwaliteit van een atopisch kind vergelijkbaar met die van een kind met astma of diabetes. Volgens 96% van de artsen⁴ heeft atopische dermatitis gevolgen voor de levenskwaliteit van het kind en zijn entourage: behandeling, voeding, levenskader, slaap, stress… Aarzel niet een beroep te doen op een dermatoloog of een kinderarts om u te laten begeleiden en antwoorden te krijgen op uw vragen. "Het goede nieuws is dat slechts 4% van de volwassenen ouder dan 15 jaar getroffen zijn5, want bij de grote meerderheid verdwijnt de ziekte in de loop van de kindertijd ".

^{1 Biedermann T, Skabytska Y, Kaesler S, Volz T. Regulation of T-Cell Immunity in Atopic Dermatitis by Microbes: The ying and the yang of Cutaneous Inflammation. Front. Immunol 2015 ; 6 : 353}

^{2 Dermatite atopique. S.A. Büchner. Forum Med Suisse n°19, mai 2001}

^{3 La dermatite atopique -John Libbey Eurotext – Décembre 2017}

^{4 Guillet G, Cambazard F. Etude ATOPIA : enquête épidémiologique européenne dermo-pédiatrique synthèse des résultats : influence du terrain, de mode de vie et modalités de prise en charge des peaux sèches à tendance atopique du nourrisson, du bébé et de l’enfant. TAP Janvier 2006 – 10ème Congrès de Pédiatrie Pratique Paris.}

^{5 Wollenberg A, Oranje A, Deleuran M et al. ETFAD/EADV Eczema task force 2015 position paper on diagnosis and treatment of atopic dermatitis in adult and paediatric patients. /Eur Acad Dermatol Venereol 2016 ; 30 : 729-47}