Oplossingen en behandelingen

Kenmerken en behandeling van een atopische huid

Als een zeer droge huid ook geïrriteerd is en jeukt, is het wellicht een atopische huid. Atopie is een huidaandoening die al in de prille kindertijd een aanvang neemt en ondertussen de proporties van een heuse epidemie lijkt aan te nemen; het is zelfs één van de belangrijkste motieven voor het raadplegen van een dermatoloog! In 30 jaar tijd is het aantal gevallen van atopische dermatitis verdubbeld en zelfs verdrievoudigd in de Westerse landen*.

Mede doordat men er zo weinig over weet, vergalt een atopische huid vaak het leven van kinderen en hun ouders. Recente wetenschappelijke ontdekkingen hebben echter geleid tot een beter inzicht in de aandoening en een andere therapeutische aanpak van bij de geboorte.

Atopische dermatitis is een ontstekingsaandoening van de huid die wordt gekenmerkt door extreme droogheid, rode plekken, vaak met kleine blaasjes, en hevige jeuk.

Atopische dermatitis is goedaardig en niet besmettelijk, maar het is een chronische ziekte die evolueert met opstoten van eczeem.

Deze acute fasen hebben een sterke impact op de levenskwaliteit en leiden heel vaak tot slaapproblemen. Na verloop van tijd kan de atopische aanleg zich ook manifesteren in andere allergieën zoals astma, rhinitis of allergische conjunctivitis. Mogelijke complicaties zijn bacteriële of virale superinfectie (herpes). Ook waterwratjes, die veroorzaakt worden door het molluscum contagiosum-virus, komen vaker voor bij atopische aanleg.

Doordat deze huid extreem droog is, wordt ze doordringbaarder en vervult ze niet langer haar rol van barrière tegen externe agressies en allergenen. Maar niet elke droge huid wordt atopisch.

Atopie ontwikkelt zich op een bevorderlijk genetisch terrein.

Uit eerdere studies is gebleken dat als één van de ouders een atopische huid heeft, de kans dat het kind dit ook heeft 30% bedraagt**. Als beide ouders het hebben, bedraagt die kans 70%**.

Behalve de genetische factor houdt een atopische huid ook verband met een :

op hol geslagen immuunsysteem

dat overdreven reageert en leidt tot ontsteking. Doordat de opperhuid permeabel is, laat ze allergenen binnendringen (mijten, dierenharen, pollen...) en ook bepaalde bacteriën (staphylococcus aureus), die ontstekingsreacties veroorzaken.

Ook voedselallergenen

koemelk, eieren,... spelen soms een rol bij het triggeren van eczeemopstoten. Toch vindt men in de overgrote meerderheid van de gevallen geen voedselallergie bij kinderen met atopie.

Toch vindt men in de overgrote meerderheid van de gevallen geen voedselallergie bij kinderen met atopie. Voedselallergieën uiten zich in spijsverteringssymptomen of huidsymptomen en een "knik" in de groei- en gewichtscurve.

*Dermatite atopique : épidémiologie en France, définitions, histoire naturelle, association aux autres manifestations atopiques, scores de gravité, qualité de vie. E. Mahé. Ann. Dermatol. Venereol. 2005 ; 132

**Dermatite atopique. SA Büchner. Forum Med Suisse N°19, mai 2001

Fase 1

Atopische dermatitis neemt meestal een aanvang tussen de 2e en de 3e levensmaand, met rode plekken die heel plaatselijk verschijnen op de wangen en de handen, en later in de holtes van de ellebogen en knieën. De ziekte evolueert gedurende 1 tot 2 jaar met opstoten.

De huid is permanent droog, wat vaak leidt tot jeuk en als gevolg daarvan slaapstoornissen en een verminderde levenskwaliteit.

Fase 2

After several years, some children may develop other atopy signs, such as allergic rhinitis and/or allergic asthma. This is the last stage of the “atopic march”. It often involves scratching and high rates of staphylococcus aureus colonisation on the skin.

Therefore, in order to prevent it from appearing and worsening, the scientific community currently recommends early management from birth to treat atopic skin in newborns who do not yet show signs of the condition but who have a favourable genetic predisposition.

Na enkele jaren kunnen sommige kinderen een andere manifestatie van atopie ontwikkelen, zoals rhinitis en/of allergische astma. Dit wordt de “atopische mars” genoemd en is vaak een gevolg van het krabben en de sterke kolonisatie van de huid door staphylococcus aureus.

Om het manifesteren en verergeren van de aandoening te voorkomen, pleit de wetenschappelijke gemeenschap nu voor een vroegtijdige aanpak, waarbij vanaf de geboorte wordt opgetreden tegen atopische huid bij pasgeborenen die nog niet getroffen zijn maar die een genetische aanleg hebben (ouders of broertjes/zusjes met atopie).

Mensen met atopie vertonen een specifiek allergisch terrein (atopisch terrein)
dat ook tot uiting kan komen aan de luchtwegen (astma), NKO (allergische rhinitis), ogen (allergische conjunctivitis) en spijsvertering (voedselallergie).
De aandoening komt vooral voor bij baby’s en kinderen, over het algemeen tussen de leeftijd van 3 maanden en 5 jaar, met een piek van 80% van de gevallen die zich voor de leeftijd van 1 jaar manifesteren. Maar een atopische huid kan ook langer blijven aanhouden, zelfs tot op volwassen leeftijd.

Dr Michèle Sayag, Allergoloog.

Vraag van een gebruiker: Hoe voorkom en verzorg ik atopische dermatitis?

Preventie is bedoeld voor "risicokinderen" met minstens één atopische ouder. Zo wordt bijvoorbeeld contact met katten in de eerste levensweken afgeraden.
Opstoten van eczeem dienen zo snel mogelijk te worden behandeld met ontstekingswerende medicatie zoals dermocorticoïden in de vorm van een crème. Een verstoorde barrièrefunctie moet dagelijks worden behandeld met emollientia.

Dr Michèle Sayag, Allergoloog.
Dr Michèle Sayag, Allergoloog.

Vraag van een gebruiker: Kan de atopie van mijn kind verergeren door met water te wassen?

Kalkhoudend water maakt de huid droger en tast dus de barrièrefunctie aan, waardoor allergenen in de huid kunnen dringen en opstoten van eczeem veroorzaken bij atopische kinderen.

Dr Michèle Sayag, Allergoloog.
Dr Michèle Sayag, Allergoloog.

Vraag van een gebruiker: Ik heb soms last van allergie (eczeem, zona). Maakt mijn dochter dan ook meer kans om deze huidproblemen te krijgen?

Zona is geen allergie maar een virale infectie. Heb je allergische reacties van atopische aard, dan loopt jouw dochter een meer dan gemiddeld risico op atopische dermatitis.

Dr Michèle Sayag, Allergoloog.

Door een beter inzicht in het evolutieve karakter van de atopische huid, weet men nu dat twee zaken van cruciaal belang zijn en een dermatologische raadpleging vereisen.

DIAGNOSE

What strategy should be adopted to manage a progressive disease?

Wat is de beste strategie tegen een evolutieve aandoening? De evolutie in de kiem smoren en zo vroeg mogelijk optreden, in het stadium van pre-atopische droge huid bij risicobaby’s, namelijk baby’s met een heel droge, witachtige, ruwe huid en/of waarvan de ouders of de broertjes of zusjes een atopische huid hebben.

Hoe doe je dat? Door zo vroeg mogelijk op te treden en zo specifiek mogelijk, want elke inflammatoire opstoot van atopische dermatitis werkt nieuwe recidieven in de hand.

Het is van essentieel belang om elke opstoot radicaal te behandelen, om terugkeren van letsels tegen te gaan en de evolutieduur van de ziekte te verminderen.

De medicamenteuze behandeling van een opstoot bestaat in de eerste plaats uit lokale corticoïden (of dermocorticoïden). Hierdoor verdwijnen de ontstekingsletsels en wordt de jeuk snel verlicht. Plots stopzetten van de behandeling leidt frequent tot recidive. De hoeveelheid aan te brengen corticoïdezalf hangt af van het te behandelen oppervlak en de leeftijd van de patiënt. De arts bepaalt hoeveel tubes nodig zijn voor een bepaalde duur.

Breng de corticoïdezalf niet aan op het gezicht, en bij baby’s niet op de billetjes.

In tweede instantie, en alleen bij kinderen ouder dan 1 jaar, kan tacrolimus worden gebruikt als dermocorticoïden niet helpen. Andere behandelingen worden alleen overwogen voor volwassenen of adolescenten.
Restrictieve dieetmaatregelen zijn slechts gerechtvaardigd na bevestiging door een arts dat er sprake is van voedselallergie (na allergietests door een gespecialiseerde dienst).

Volg stipt alle adviezen van je dermatoloog. Vergeet niet de volgende voorzorgen te nemen:

Vermijd allergenen die een acute ontstekingsreactie kunnen veroorzaken: huismijt, pollen, haren en veren van huisdieren - maar ook blootstelling aan tabaksrook werkt irriterend.
Begin niet te vroeg met voedseldiversificatie bij een baby. Volg het advies van je pediater of je behandelende arts.
Kies voor katoenen kledij. Wol en synthetische materialen kunnen de huid irriteren.
Beperk de hoeveelheid wasmiddel bij het wassen van kledij en linnen, want teveel wasmiddel kan de opperhuid brozer maken.
Strijk kledij of doe ze in de droogkas, zodat ze minder stug aanvoelt op de huid.
Maak het niet te warm in huis (19-20°C) en zorg voor regelmatige luchtbevochtiging. Lucht de kamers elke dag, zomer en winter.
Zorg voor voldoende luchtvochtigheid in de slaapkamer. Dat kan eenvoudig door een vochtige handdoek in de kamer te hangen.
Er zijn geen beperkingen wat sporten betreft, behalve als de jeuk verergert door overmatig transpireren.

Neem dagelijks een douche van 5 tot 10 minuten met lauw water (niet meer dan 35°C, een droge huid verdraagt geen warm water).
Gebruik geen badschuim of badzout, want dit werkt uitdrogend en irriterend.
Was je lichaam met een hygiëneproduct met zeer hoge tolerantie, idealiter een vloeibare syndet of een relipiderend overvet toiletblokje (om de huidbarrière te versterken). Gebruik absoluut geen gewone zeep, want die irriteert de huid en droogt ze uit.
Droog de huid zorgvuldig af door heel zacht te deppen met een katoenen handdoek.

Breng 1 tot 2 keer per dag royaal een emollient met zeer hoge tolerantie aan, die de huidbarrière helpt herstellen, de huid weer soepel en zacht maakt en de hyperreactiviteit van de huid vermindert.
Gebruik in perioden van eczeemopstoten 1 tot 2 keer per dag een hydraterend en relipiderend verzorgingsproduct dat jeuk kalmeert en onstekingsreacties tegengaat. Breng dit aan op het hele lichaam.